grondwet, waarover morgen een referendum wordt gehouden. Echter: de kerken weten van niets."Wist u dat ze God Bolivia willen uitgooien?'' Aan het woord is een vragende stem in een veel uitgezonden televisiespotje, gemaakt door tegenstanders van president Evo Morales. Morgen mag de bevolking van het Zuid-Amerikaanse land zich uitspreken over een nieuwe grondwet, die de president graag ingevoerd wil zien.
Tegenstanders van de grondwet hebben in de afgelopen maanden diverse gewelddadige protesten gevoerd tegen de nieuwe regels. Zij keren zich vooral tegen de landbouwhervormingen - in de nieuwe grondwet wordt bepaald dat één persoon niet meer dan vijf- of tienduizend hectare grond mag bezitten. Ook wordt het voor de regering mogelijk de grond te herverdelen tussen rijke boeren en arme indianengezinnen.
Nu de regering een referendum heeft uitgeschreven, probeert de oppositie in te spelen op de diepste gevoelens van de overwegend christelijke bevolking.
Zo heeft een groepering die zich 'Iglesias Re Unidas' (Herenigde Kerk) noemt, posters, T-shirts en spandoeken gemaakt waarop de beeltenis van Jezus staat, vaak gecombineerd met de slagzin 'Kies voor God, stem nee'. Ook de geruchtenmachine werkt gewillig mee. Er doet een hardnekkig verhaal de ronde dat president Morales alle christelijke godsdienst wil verbieden, en alleen de, in Bolivia populaire, aanbidding van 'Pachamama' (moeder aarde) wil toestaan.
,,Pure manipulatie door het gebruik van de media'', zei priester en socioloog Xavier Albó onlangs tegen persbureau IPS. De Rooms-Katholieke Kerk heeft wel kritiek op de nieuwe grondwet - er zou ruimte zijn voor abortus en de regels zouden elkaar tegenspreken - maar van een inperking van de kerkelijke activiteiten in het land is volgens Albó geen sprake.
In de tekst van de nieuwe grondwet is inderdaad niets te vinden over Pachamama, of een godsdienstverbod. Integendeel, het nieuwe artikel vier bepaalt dat de vrijheid van godsdienst en religieuze overtuiging gegarandeerd en gerespecteerd wordt, en dat de staat ,,onafhankelijk is van religie''. Het enige dat gaat sneuvelen, is de prominente positie van de Rooms-Katholieke Kerk. In het huidige artikel drie staat dat de Boliviaanse staat de ,,apostolische rooms-katholieke religie erkent en steunt'' als de officiële godsdienst van het land, maar ,,andere geloven niet tegenwerkt''.
Ook volgens parlementslid José Pimentel, van Morales' socialistische partij, is een discussie over de vrijheid van godsdienst in Bolivia ,,niet aan de orde''. ,,Er is geen sprake van het instellen van een atheïstische staat en de nieuwe grondwet veroordeelt geen enkele religie. De oppositie creëert een kunstmatig probleem - de kerk heeft zelf verklaard niet achter de vragen van de reclamecampagne te staan.''
Op het platteland is de reclamecampagne de letterlijke tekst van de nieuwe grondwet vooruitgesneld. Jack Nugter, een Nederlandse zendeling die voor de organisatie New Tribes Mission in Bolivia werkt, schrijft in zijn 'nieuwsflits' dat de regeling ,,dictatuur en een anti-christelijke samenleving beoogt''.
Hij baseert zich op een artikel waarin Morales gezegd zou hebben dat hij ,,de god van de oliebaronnen en kolonisators'' het land uit wilde zetten. Volgens Nugter heeft de regering ,,twee gezichten'', wat voor verwarring zorgt. ,,Enerzijds hebben ze het over één democratische samenleving, maar anderzijds spreken ze ook over zelfstandigheid voor 36 etnische groeperingen, die hun eigen wetten mogen invoeren en eigen rechtspraak mogen hanteren. Vanwege die onduidelijkheid zijn veel Bolivianen ongerust en zijn ze begonnen met een campagne tegen de nieuwe grondwet'', zegt hij.
Inmiddels heeft de bisschoppenconferentie van de Rooms-Katholieke Kerk laten weten de felle campagnes zat te zijn. In een verklaring aan de ,,sociale en politieke leiders'' van Bolivia schrijft de kerk dat zij zich niet schuldig moeten maken aan het zaaien van verdeeldheid en agressie, door middel van campagnes die ,,doen denken aan een vuile oorlog en de menselijke waardigheid aantasten''. De kerk kan verder prima leven met de afschaffing van de bevoorrechte positie - de algemene godsdienstvrijheid is belangrijker.
Morales koerst af op nipte zegen
President Evo Morales heeft lang en hard moeten onderhandelen met de oppositie over de tekst van de nieuwe constitutie. Beide partijen hebben water bij de wijn moeten doen.
De nieuwe grondwet voorziet onder meer in twee termijnen voor een president. In de huidige situatie mag een Boliviaans staatshoofd slechts één termijn volmaken. De in 2006 gekozen Morales had zichzelf aanvankelijk de mogelijkheid willen geven nog twee keer deel te nemen aan de presidentsverkiezingen, zodat hij in totaal op drie termijnen zou kunnen uitkomen. Op aandringen van de oppositie is hij echter akkoord gegaan met maximaal twee termijnen. Verder voorziet de grondwet in meer autonomie voor de negen regio's van Bolivia. Gouverneurs krijgen de mogelijkheid regionale parlementen in te stellen.
Ook heeft de oppositie twijfels over het voorstel de inheemse bevolking meer vertegenwoordigers te te geven in het congres.
Voor het referendum morgen over de nieuwe grondwet zijn bijna vier miljoen Bolivianen opgeroepen. Volgens de laatste peilingen zal ongeveer 55 procent van de bevolking instemmen met de nieuwe grondwet.
Bron:Nederlands Dagblad
